|
Malatya Mutfak Kültürü
Özel Gün Hazırlıkları ve Yemekleri
Cem Törenlerinde Kurban ve Lokma a- Cemde Musahip Kurbanı Sofracı sofrayı getirip ayaklarını mühürler. (Sağ ayak başparmağını sol ayak
baş parmağı üzerine koyar.) “Evel Allah diyelim
Kadim Allah diyelim
Gelen Ali sofrası
Yiyen gazilere Şah diyelim
Allah, eyvallah, hu, destur Şah!.” der Sofrayı alıp açar. Kurban leğen içinde getirilip sofraya konur. Cem erenlere
paylaştırılır. Sofracı kurbanın kellesini ayırır. Dört kapısı tamam olmayan
kelleden yiyemez. Kurban sahiplerinin dördü birlikte (iki sofu, iki bacı) mürşit
sofrasına oturur. En önde mürşit ya da rehber “destur Şah” deyip kurbandan bir
lokma alıp yer. Sonra kurban sahiplerine “kurbanınız kabul olsun” der. Dördüne
birden lokma verir. Ardından delilciye ve mürebbiye lokma verir. Mümin, müslim
cem erenleri birbirine lokma sunar. Son lokma kırklar aşkına yenerek sofra
bağlanır. Hayır duası alınır. “Bismi Şah, Allah, Allah Elhamdülillah, nimet-i devlet ziyade ola. Er, hak
bereketin vere. Bu gitti yenisi gele. Nimet-i celil, bereket-i Halil ola.
Düşmanımız mekruh ola. Cömert lokma sahibi ve bilcümle Al-ı resul cümlemizin,
yüzümüz ak gönlümüz pak, düşmanlarımız hâk ola. er hak Muhammet-Ali, oniki imam,
ondört masumu pek, onyedi kemerbestzan, gözcümüz ve bekçimiz ola! Didarından,
katarından, dirlik ve birliğinden ayırıp şaşırıp düşürmeye çağırdığımızda
omuzlarımızda ola! İmdadı resul ola. Üçler, beşler, yediler, kırklar,
üçyüzaltmışaltılar, binbirlerin himmeti daim, mezarları üzerimizde hazır ve
nazır ola! Kutb-ı alem, Şah-ı Ekrem, zat-ı tamam, hayat-ı müdamın desteği
has-ulam, pirimiz üstadımız melce-i mülzamımız Hünkâr Hacı Bektaşı Velî
Efendimizin kerametleri, zahiren ve batının üzerimizde hazır ve nazır ola!
Arafatta İmam Cafer sürüsüne karışa, gerçeğin demine hu” diye bağlanır. b- Tercüman Lokması Zakir mersiye söyledikten sonra elinde ekmek ve kurban lokması ile sofracı
meydana gelip dara durur. Sofracı: “Evel Allah diyelim
Kadim Allah diyelim
Geldi Ali sofrası
Hak versin biz yiyelim
Gerçeğin demine hu diyelim” der. Pir sofraya dua eder: “Allah,..., Allah... Hizmetin kabul ola, muradın hasıl ola. Gerçek erenlerin
demine hu” Ardından sofralar serilir. Lokmalar konur. Cemde bulunan herkes sofraya
oturur. Lokma yenmeye başlamadan önce, pir, Kur’an’dan İnsan Sûresi’nin 8 ve 9.
ayetlerini okur. Sonra: “Allah... Allah... Lokma hakkına, evliya keremine, gerçekler demine, destur-i
pir, İzn-i mürşid yürüyenin lokması yürüye gerçeğe hu”. diye dua eder. Bu
izinden sonra lokma yenmeye başlanır. Bütün sofralar yemeğini bitirince pir
sofraya dua eder: “Allah... Allah... Elhamdülillah, Elhamdülillah. Sümme Elhamdülillah. Nimet-i
Celil bereket-i Halil, Şefaat-ı Resul, İnayet-i Ali, Himmet-i Veli. Bu gide
ganisi gele. Hak Muhammed Ali kabul ede. Yiyene helal yedirene delil ola...
Yiyeni, yedireni, pişirip getireni Hak saklaya Hızır bekleye. Şey’en lillah
Allah eyvallah Hu...” Dua sırasında hizmet edenler ve yemek yiyenler parmak uçlarını sofraya koyar,
her dilek sonunda “Allah Allah” çekerler. Sofralar kaldırılır, süpürgeci meydana
üç kez süpürge çalıp dara durur. Pir “Allah... Allah... hayır hizmetinden şefaat bulasın Seyyidi farraşın himmeti
üzerinde ola. Gerçeğe hu.” Musahibi olmayan, düşkün olan “tercüman” yiyemez. c- Niyaz Lokması: Elma, üzüm, çerez gibi yiyecekler sağlık ve esenlik için niyaz olarak
getirilir. Kaza-bela vermesin diye dua edilir. Nakip bunları dağıtır. Dağıtımın
sonunda da şöyle der: “Elimde yoktur tuktu terazi herkes hakkına oldu mu razı? Herkesin lokma alıp almadığı belirlenir. Herkes lokması elinde bekler. Pir
destur (izin) verir: -Destur-u Şah, izn-i halife! Önce pir yer lokmasını. Herkes de yemeğe başlar. İzinsiz başlayana cemaatin
isteğine göre ceza verilir. Ceza yine ortada bulunan yiyeceklerden olur. İstenirse hemen getirtilir ve
dağıtılır. Cemaat isterse başka bir güne de ertelenebilir. O zaman da aynı
şekilde tören yapılır. Bazı sofular bile bile destursuz başlarlar lokmaya. Amaç evinde bulunan
yiyecekleri hakla bölüşme isteğidir. Bu lokmayı herkes yiyebilir.
|