|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU GELİN - KAYNANA
OYUNU: Isparta ve
dolayının sevilen oyunlarından olup, konulu tertiplerdendir. Genç kızlarca özel
toplantılarda ve düğünlerde oynanır. Kızlar arasında
gelin, güvey, kaynana ve komşu kadın olmak üzere dört kişi ayrılır.Güvey rolünü
alan kız erkek kıyafetine girer. Kaynana olan da ihtiyar kadın elbisesi giyinir.
Dördü de ortaya çıkarlar. Önce oğlan başlayıp türküyü söyler: Ocak başında
darı
Sağ olsun kocakarı
Hükümetten izin var
Bir erkeğe beş
karı Beş kadınla onun
evlenmesine razı kaynanaya gelin kızarak şu karşılık türküyü öfkeli yükseltir.
Bahçedeki
çiçekler
Yüklükteki döşekler
Kaynanamdan kıymetli
Ahırdaki
eşekler Gelinin kendisini
eşekten aşağı görmesi kaynanayı kızdırır. Gelini aleyhinde çekiştirmesine
geçer: Kaleden su
akıyor
Bağrımı ateş yakor
Şimdik zaman gelini
Sıpa gibi
yatıyor Kavganın
kızıştığını gören komşu kadın, gelinin pılıpırtıyı toplayıp anası evini
boylayacağından korkar. Yatıştırmaya bakar: Dama serdim
kilimi
Kes kaynana dilini
Sen kesmezsen dilini
Kaçırırsın
gelini Gelin bu sefer
kaynanasının her nereye varırsa gelin lafı ettiğinin sitemini yapar: Ekinlerin
ulafı
Kocakarılar lafı
Her nereye varırsa
Ağzında gelin lafı Fakat, oğlu gelince
anasına dayak atacağını düşünerek ferahlayıp der ki: Kaynananın
domuzu
Dolmaya katar tuzu
Şimdi oğlun gelince
Başa yersin
topuzu Sel'hiyet (yetki)
ah bir elinde olsaydı o yapacağını bilirdi: Kaynanayı
netmeli
Bir kazana atmalı
Yandım gelin, dedikçe
Alta odun
katmalı. Her birinin
söylenişi bittikten sonra, kaynana gelin karşılıklı oynarlar. Bu temsilî oyun
kısmının figürleri irticalidir. Hınç, öfke, tehdit ve son barış unsurları baştan
sona mizah kisvesi altında yaşatılabilirse bu oyunun irticali figürleri de zeka
ile yürütülmüş olarak ayrı bir neşe havası yaratabilir, sahneyi tamamlar.
Sözlerde de bazen kelime irticalleri yer alabilmektedir. Kendi ezgisi vardır.
|