TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU HANÇER BARI:
Çoruh (Artvin)
köylerinde mesela Öğdem ilçesinin Ersis köyünden davul - zurnayla iki erkek
tarafından oynanır. Yörenin başka köyleri de oyun zenginliğinde çoğu zaman
bundan aşağı kalmamışlardır. Van'ın Erciş
ilçesine başta Hançer Barı olmak üzere şu dört oyun bütün düğün ve bayramlarda
davul - zurnayla mutlaka yer alırlar. Hançer Barı, Temir Ağa, Tanzara ve
Hoşbilezik. Hançer Barı iki erkek içindir. İki erkek
tarafından karşı karşıya ve her elde bir yalın hançer bulunduğu halde iki çift
hançerle oyuna başlanır. Önce bir oyuncu meydana çıkarak bir eli arkasında ve
öbür eli yukarda olduğu halde alanın bir yanında durur. Öbür oyuncu, pek ağır
yürüyüşlerle alanı dolanarak, karşılık tarafta on - onbeş adım uzunlukta
arkadaşının hareketlerini tekrarlar. Bu sefer ilk çıkan oyuncu yürüyüş
hareketlerine geçer. Her iki oyuncu bu hareketleri üçer defa tekrar ederler.
Bıçak hareketlerine kollar da, hançerli eller de katılır. En önemli iş bilhassa
bileklerdedir, çünkü hançerler 'ni hareketlerle koltuk ve bacak aralarından
geçirilirken yaralanma tehlikesi vardır. Bu hareketlerden sonra her iki oyuncu
aynı zamanda birbirleri üstüne yürüme ve koşma gösterişleri yaparlar. Gerek
yürüyüşte ve gerek koşmalarda kol ve hançerlerde hareketlere uydurulur. Hançer
hareketleri bilhassa koşuş esnasında teb'rüz ettirilecektir. Oyunun sonuna doğru
oturup sıçrama hareketleri yapılır. Bu oturuş esn'sında her iki oyuncu
ellerindeki hançerlerle karşılıklı saldırışlar yapar, hamleleri savuştururlar.
Bu oyunda
hareketler tamamiyle ferdîdir. Bir oyuncunun işlediği herhangi bir yanlışlık,
yahut da gösterebildiği bir maharet öbürüne ne n'kısa (noksanlık) getirir, ne de
şeref kazandırır. Oyuncunun ustalık gösterebilmesine gayet elverişli bir
oyundur. Riv'yete göre, eskiden her parmak arasına bir bıçak bulundurulacak
surette altı bıçakla aynı hareketleri yapabilen oyuncular varmış. Hançer
Barı'nda "Pıçak kullanmak" böylece cidden büyük bir hüner meselesidir.
Hançer Barı'nda
figürler: vücutlar diktir. Başlar eğilip sel'm verilerek oyuna son verilir.
Havasına gelince;
her figür fasılasız (aralıksız) surette nice defalar tekrarlanacağı ve devamları
boyunca türlü haller edindiği için musikî pek o kadar ölçüler sayısıyla tahdit
edilmiş (sınırlanmış) değildir. Tarifi yapılan her kısmın bitimine kadar
gelişigüzel ve tekrarlarla devam eder. Birinci figürde
musikî mutedil (orta) hareketlidir. İkinci figürde allegretto gibi olur. Üçüncü
figürden oyun sonuna kadar allegro derecesinde sürüp gider.
|