TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KALKAN KILIÇ:
Urfa'nın
(Şanlıurfa) hemen bütün köylerinde "Kalkan Kılıç" rağbettedir. Bezenek ve düğün
derneklerde 2 - 4 erkek tarafından davul - zurna eşliğiyle yürütülen yarı
sportif mahiyetli taklidî oyundur. Elazığ'ın Palu
ilçesinde aynı isimdeki oyun ikişer ikişer karşılıklı ve iki manganın çarpışmaya
koyuluşu halinde gösterilir. Bütün ustalık, yaralanmaksızın en sert hamleleri
sürdürüp çatışma gerçekliğinin heyecanını yaşatabilmekte ve tartım (ritim)
mekikleşmesini ayaklarda olduğu kadar hareket ve şakırtılarda da formülüne
bağlılık dai - resinde yürütüp işletebilmektedir. Yiğitlik oyunudur. Kılıç kalkan oyunu,
memleketimizin birçok yerlerinde eski istisnasız yaygınlığını kaybederek
unutulmuştur. Kılıç ve kalkan yapımının ortadan kalkması bu sönüşte 'mil (sebep)
olduğu hiç şüphesizdir. Nasıl ki, kaşık oyunu da hâlâ tahta kaşık yapım ve
sürümü mevcut olan yerlere inhisar etmek suretiyle bölgelenmiş bulunmaktadır.
Ancak, şu nokta unutulmamalıdır. Eski silâhlardan ok ve yay hareketleriyle
olduğu kadar sessizliğiyle de dans 'letliği edindikleri halde, kılıç - kalkan
ikizliği bilâkis her iki bakımdan oyun cerbeze ve tartımına yarayabiliyor. Sonra
da Türk zevki yüzyıllar boyunca güreş ve cirit gibi spor gösterilerini bir -
tartım fırsatına yer verememelerine rağmen - sırf mâna ve teşci (cesaret verme,
gayret getirme) imkânları dolayısıyla davul - zurnasız seyretmeye katlanamamış,
hemen her seyir çeşidini sesli filmin yenilikçiliğindeki kadar musikîli
görmekten hoşlanmıştır. Bazı
oyunlarımızdaki mendil ve "avuç çarpıştırmaca unsurlarının kılıç - kalkandan
istahaleleri (dönüşümleri) düşünülebilir.
|