TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KÖY KÖÇEK
OYUNLARI: Safranbolu
(Karabük) köy düğünlerinde zurna havaya başladı mı davulcu köçeğin karşısında
yer alır. Davulcunun sol dizkapağı dışarı çıkık duracak surettedir. O ayağın
parmak uçlarına basarak davulu dizkapağı üstüne yerleştirir. Sonra hafif hafif
vurarak sahayı dolaşmaya başlar. Bu h'l, köçek kaçıyor, davulcu kovalıyor
gibidir. Bu yolda biraz dolandıktan sonra, davulcu sazını (davulunu) savunarak
hızlı bir dönüş yapar ve sert bir tokmak indirişiyle oyuna 'm'de (hazır)
vaziyette olur. Köçek, hafifçe
göğsünü dışa verir, kollarını vücuda diklemesine yanlara uzatır. Ellerini
bilekten kırık vaziyette aşağı bırakır, sağ ayağı geride olarak gözlerini mahcup
(utangaç) bir bakışla yere eğmiştir. Davulcuda mümkün
olduğu kadar göğüs kabartarak, dik ve mağrur baş kaldırışıyla gözlerini köçeğe
dikik tutar. Sağ elini tokmağı indirecek vaziyette kaldırıp sol elini davulun
kasnağı üstüne dayamış bulunur. Köçek, zillerini
şakırdata, gözlerini yerden ayırır. Davulcuya bakarak titremeye ve göbek atmaya
başlar. Davulcuda köçeği taklit etmekle beraber hafif hafif tokmak vuruşlarıyla
silkinmeye geçer, hem de tokmağı sert vurulacakmış gibi kaldırdığı halde usulca
dokunuşlarla derinin yüzünde kaydırarak zibzibi'yi (yani sol el çubuğunu)
bilâkis sertçe vurmaya koyulur. Davulcu da, köçek
de göbeklerini tokmakla zibzibinin sert vuruşuna uydurarak dışa fırlatırlar.
Oyun bir müddet bu şekilde devam ettikten sonra köçek yeniden kaçmaya kalkışır.
Bu kaçış figürleri asker yürüyüşündeki ayak değiştirmenin tekerrürleri
(tekrarları) halinde olur. Fakat bu sefer davulcu köçeğin peşi sıra gitmeyip
önünü kesmek suretiyle yanına yaklaşır ve yanaşır. Köçek de davulcudan yana
gelir gibi olduğu yerde döne döne daireler çizer. Davulcu sert ve hızlı çalmaya,
davulu fırlatarak veya başı üstünde tutarak vurmak suretiyle çömeliş figürleri
göstermeye geçer. Açkapı oyunundaki
figürleri, davulcu sazıyla (davuluyla) birlikte oynatır. Köçek, aynı figürlerde,
nispeten daha kıvrak ve davulcuya perv'ne olmuşçasına etrafından fırdolayı
dönüşler gösterir. Bir ara sol ayağını öne atıp sağ ayağını geri çeker. Belini
de geriye doğru bükerek gürül gürül şakırdattığı zillerini hafifletmeye başlar.
Davulcuda tokmağını hafifleterek önüne vardığı köçeğin etrafından dönmeye
başlar. Köçek bir müddet böylece sessiz ve hareketsiz kaldıktan sonra zillerini
yeni baştan canlandırır. Yavaş yavaş doğrularak da oyuna daha şen, gayet çevik
ve çok ç'l'k (çabuk) surette devam eder. Bir müddet her ikisi de oldukları yerde
devam ederler. Dönüp dolaşır, sağa - sola, ileri - geri gidip gelir ve bu
hareketlerden sonra göğüs göğse düşmek suretiyle başlarını birbirlerinin omzuna
kor ve oyunu böylelikle sona ulaştırırlar. Oyunda davulcu,
davul oyunuyla erkek kalmakta, köçek ise zil, giyim ve tavırlarıyla kadınlığın
timsâli görünmektedir.
|