Kürdün Kızı

TÜRK HALK OYUNLARI KATALOĞU

KÜRDÜN KIZI:

Çankırı düğünlerinin köçekler sanatında faslın sonunda sözlere adım adım uygun düşen figür irtic'lleriyle (yaratmalarıyla) gün görmüş bir çeşittir. Sözlerinin o yörede bilinen kıtaları şunlardır:

Kürdün kızı kürdün kızı
Yaktın bizi (Kürdün kızı)
Sen Allar gey, ben kırmızı

Kürdün kızı inek sağar
İnek de depmiş dizin oğar
Kürdün kızı, kürdün kızı
Sen allar gey, ben kırmızı
Sen nergis topla, ben yıldızı

Kürdün kızı un eliyor
On parmağın kınalıyor
Kürdün kızı, kürdün kızı
Sen allar gey, ben kırmızı
Ser nergis topla, ben yıldızı

Kürdün kızı süt pişirir
Südün köpüğün daşırır
(Görenler aklın şaşırır),
Kürdün kızı, kürdün kızı
Sen allar gey, ben kırmızı
Ser nergis topla, ben yıldızı

Kürdün kızı, kürdün kızı
Yaktın bizi kürdün kızı

Çıkalım dağlar başına
Sen gül devşir, ben nergisi

Kürdün kızı un eliyor
On parmağın kınalıyor
Leyli de kurban Kürdün kızı

Kürdün kızı inek sağar
İnek tepmiş dizin oğar
Leyli de kurban Kürdün kızı

Kürdün kızı oyunu, Ayaş (Ankara) ilçe ve köylerindeki düğün evinde, harmanda kadınların her toplantı yerinde kızlar tarafından oynanır. Oyuna başlanılmadan önce gereken takımlar hazırlanır.

Oyuna katılacak 15 - 20 genç kadın (kız) ve gelin seyircilerin ortasında halkalanıp oturur. Halkanın orta yerine de asıl oyuncu olarak 18 yaşlarında şen ve kıvrak hareketli bir kızı çıkarırlar. Kız, oyunun ehli olarak tanınmıştır. Oyunun iyice eğlenceli geçmesi için daha da bir - iki şartın önceden düşünülmesi ihmal edilmez. Yeni oyuncunun gayet hareketli davranabilmesi, oyun için şarkıda (türküde) gerecek işleri çarçabuk becerebilmesi ve ezgiye hakkıyla uyabilecek surette kabiliyetli olması elzemdir (şarttır, gereklidir).

Oyuncuyu çevreliyenler sırf şarkıcıdır. Hoş bir âhenkle hep bir ağızdan ağır ağır, fakat yüksek sesle ve oyun bitinceye kadar şarkıyı (türküyü) onlar söyleyeceklerdir. Şarkıya tempo tutacak surette bir yandan da hafif hafif ve tartım dairesinde el vururlar. Şarkı, asıl üç kıtalıksa da, her mısra ikişer kere söylenir, zaman uzatılmasına bakılır:

Kürdün kızı ineğin sağar
Sağıyor, sağıyor...
İnek tepmiş, dizini ovar
Ovuyor, ovuyor...

İki satır söylenirken ortadaki oyuncu çömelerek elleriyle inek sağıyor yollu hareketler yapar. İneğin memelerini sıvazlar gibi ellerini yukardan aşağı indirir, kaldırır, indirir... Vücudu da aynı tartımla sağa sola yaylanarak sallanır.

Şarkının üçüncü satırına geçilince o da hareketini değiştirir. Meselâ, inek tepmiş gibi dizine bir yumruk indirerek sırt üstü yıkılır, eğilip dizlerini oğuşturur. Ağlıyormuş gibi burun çekerek gözlerini siler.

Şarkının öbür kıta ve hareketlerine ara vermeksizin geçilir:

Kürdün kızı süt pişirir
Pişirir, pişirir...
İçine sıçan düşürür
Düşürür, düşürür...


Bu sefer önüne koca bir tencere alıveren oyuncu çömelir. "Kürdün kızı süt pişirir" diyorlarken o da eline kaşık yerine bir odun parçası alıp tangur tungur tencereyi karıştırır. İki yana sallanır, hem de sütün taşmaması için sözde kaşıkla savurarak üfürür. Şarkıcılar "içine sıçan düşürür" diyorlarken (önceden fare biçiminde bağlanmış) kara bir yazmayı sıçan kuyruk sallayarak yürüyüp tencereye tırmanıyormuş gibi yaptıra yaptıra tencereye bırakır. Sonra yüzünü buruşturup başını sallayarak "vöek, vöek," sesleriyle tencereyi fırlatır.

Oyunun son kısmına gelince:

Kürdün kızı bebeği ağlar
Ağlıyor, ağlıyor...
Memeyi ağzına salar
Salıyor, salıyor...

Oyuncu bir yastığı çocuk gibi kucağına almıştır. Kıçına vurarak sallamaya başlar. Bir yandan da ağzıyla "ıngaa, ıngaa" diye çocuğun sesini taklit eder. Son iki satır söylenirken memesini çıkarıp yastığın başını tutar. Güya emziriyormuş gibi "Al itin eniği al, zıkkım olası ol!" gibilerden söylenir. Sonra çocuk pislemiş gibi yastığın altındaki eline burnuna götürüp koklar. "Vay piş kurusu vay, kucağımı doldurmuş!" diyerek yastığı seyircileri üstüne fırlatır. Oyun böyle biter. Kadınlar arasındaki tertip asıl işte bu şekildir.






 
Bu site Kültür ve Turizm Bakanlığı Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır.
Bu sayfa 3098 kez gösterilmiştir.