|
TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU SUŞEHRİ
ORTAOYUNLARI: Bunlar, İstanbul
ortaoyunundan başka ve raks unsurları da gösteren kadın oyunu
seyirliklerindendir. Suşehri (Sivas) köylerinde Koran tabir edilen ve kadınlarca
yapılan gösterilerden başka, Ortaoyunu dedikleri oyunlarda düğünlerde yer alır.
Bu oyunlar, kadınlarca piyeslerdeki gibi rol alınarak yapılır. Kına Yakmak:
Kına tasta
ezildikten sonra kınacı kızlar ikisi önde ikisi geride olarak kına türküsü
söyleyerek yavaş yavaş gelinin bulunduğu tarafa yürürler. Önden yürüyen iki
kınacının başlarında tepsi ve içerisinde geline ait eşya bulunmaktadır. Elleri
yanlarında uzanık vaziyette, çok yavaş hareket ederler. Önde türküyü söyleyenler
beyiti bitirince geridekiler tekrarlar: Atladım geçtim
eşiği
Sofrada kaldı kaşığı Kız anam, kız bacım
Kınan kutlu olsun
Kutlu işin mübarek olsun Atın kuyruğu
saçak
Sineme vurdular bıçak Kız anam, kız bacım
Kınan kutlu olsun
Kutlu işin mübarek olsun
Yokluğu yapanlar
emminle dayın
Kolundan tutanlar emminle dayın Kız anam, kız bacım
Kınan kutlu olsun
Kutlu işin mübarek olsun Atlar eğerlendi
binek ister
Kuşlar havalandı dünek ister Kız anam, kız bacım
Kınan kutlu olsun
Kutlu işin mübarek olsun Batağa taş atma
batar gider
Uzağa kız verme yiter gider Kız anam, kız bacım
Kınan kutlu olsun
Kutlu işin mübarek olsun Elek içinde yatası
Kağıt içinde kınası
Hani bu kızın anası Kız anam, kız bacım
Kınan kutlu olsun
Kutlu işin mübarek olsun Türküsüyle gelinin
yanına varmış olurlar. Gelinin yanında kendi akrabaları yer almış durumdadır. Bu
türküyle, hiç ağlamak istemeyen gelinin gözleri dolar dolar boşalır. Kaynanam Öldü
Oyunu: Bu oyun da düğün
günlerinde oynanır. Kadınlar tarafından temsil edilir. Ortada kaynanayı
temsil eden bir kadın, dizlerinin üzerine eğilmiş, başı yerde vaziyette yumulur.
Üzerine beyaz bir örtü atılır. İki kız, birbiri peşine gelerek sırayla ellerin
kaynananın sırtına vururlar. Her vuruşta, oyunun türküsünden birer beyit
söylenir. İkinci kız, öndekinin hem harekette hem de türküde aynını yapar. Eller
vurulunca kaynananın etrafında dönülür. Her beyitte dönme devam eder:
Kaynanam
ölmüş
Tuluğu yaymış
Yağı bana kalmış Kaynanam kara
mesti
Beni oğluna kesti
Kesti kesti ne yaptı
Aldı bağrına
bastı Tabutun
tahtayıdı
Ölümün vaktıyıdı
Daha çok oğlayacaktım
Canımı yaktıyıdı.
Türkünü son
beyitleri söylenirken ölü vaziyetteki kaynana sıçrayıp kalkar ve bu türküyü
söyleyenleri kovalar. Bu şekilde oyun da bitmiş olur. Her iki oyunda
hareketler ağır olmakla beraber, türkünün tartımına uygun hafifçe salıntılı
yürüyüşleri bulunacağı kendiliğinden anlaşılır. Kaşların karası
oyunu: Bir kızın üzerine
peçe atılarak çömeltilir. İki kız da erkek yerine olmak üzere peçeli kızın
karşısına geçerek sıra ile gıtlık çalarak ileri geri oynarlar. Kaşların cahtı
mahtı
Gözlerin mısır hakkı
Baban seni vermezse
Vuracağım
babanı Kaşların karasına
Gül koydum arasına
Az verdim, çok yalvardım
Şu kızın
babasına Çift ettim
öküzleri
Süreceğim düzleri
Baban seni vermezse
Vuracağım babanı
Evin önü düz olsun
Öküzsüz de sürülür
Nişanlım güzel olsun
Ekmeksiz de durulur Gibi beyitlerin
sonunda peçe altında duran kız hemen kalkar, beğendiğine sarılır.
|