Tokat Oyun Havaları

TÜRK HALK OYUNLARI KATALOĞU

TOKAT OYUN HAVALARI:

Tokat yöresi halay bölgesinden sayılıp nice halayın türküleri de vardır. Lorki, bu yörede oynanır. Şah İsmail Ceng-i Harbisi gibi oyunsuz türküleri, oyunlulardan ayrıdır. Kurbiyet (komşuluk) dolayısıyla bilhassa Karadeniz'den gelmeliği açık olan tek tük unsurlar dışında Tokat ve yöresi kendi mahfûz'tı (koruduğu unsurlar) bakımından da oyunlarca zengindir.

Tokat'ta yürütülen halaylar daha ziyade Ağırlama ve Yeldirme kısımlarının birleşmesinden meydana gelmektedir. Sin sin oyununa burada Simsim denir.

Semağ oyunu da halaylar gibi Ağırlama ve Yeldirme bölümlerinden meydana geliyor. Sema'ya kalkanlar, tabii ve aleni tarikatlarda 2-10 kişi olabiliyordu. Gözcü, kadın ve erkeklerden iyi sema edenleri kaldırır ve niyaz (selam, dua) alır. Bazı yerlerde erkek kadının, bazı yerlerde de kadın erkeğin elini öper, niyaz alır, sonra aşık çalıp söyler ve oyun başlarmış diyen olduysa da buradaki çeşitlemelerde de birer şaşırtmaca takdiği sezinleniliyor.

Tokat'ın oyunlu toplantılarında bir veya iki bağlama yahut çöğür, bir bağlama ile bir keman çalınır, tef kullanılmazmış.

Arguvan Zamahı'nın Ağırlama kısmı beş vuruşlu (Türk aksağı gibi) ölçüde, Yeldirme kısmı ise çift vuruşludur. Kırat'ın Ağırlaması Arguvan'ın Ağırlaması gibidir, fakat Yeldirmesinde figürler ayrılır. El çırpmalar vardır. Sözlü ezgisinin usulü çift vuruşludur. Gönüllüler Zamahının Ağırlaması 9 vuruşlu, Yeldirmesi beş vuruşlu. İki tartım da tabiatıyle aksaktı. Reşadiye'den Tiyeba, Almus'dan Levke köylülerine, Zile'nin de Iğdır bucağına bağlı Ağca Keçili köyünde ve o yörede ezgiler 2,5 ve 9 vuruşluydu. Ezgilerin kendilerine göre ayrı bir edası vardır.

Samahlar, Ağırlamalarında bazı halay figürleri andırsa da Yeldirmeleri apayrı bir karakter taşıyor. En çok beş vuruşlu olan, yani o yolda gösterilen bu hızlı oyun kısmında Samah edenler aksak tartıma hiç şaşırmaksızın bağlı kalabilirler.

Tokat'ın Levke yöresinde çeşitli halaylar bilhassa herkesçe seyredilebilen oyunlardır; Garhın, Üçayak, Hanım Kızlar, Diley vs. Omuz halayı da çekerler ki her yerde yoktur. Birkaç oyuncunun omuzlarına birkaç oyuncu çıkar. O şekilde, iki katlı bir halka halinde oynarlar.

Ellih, Alaçam, Sarsıl gibi zamah oyunları da vardır.

Dede Oyunu: makyajlı, ayrı giyimli, yardımcı malzeme kullanan köy açık hava temsillerindendir. Cümlesine (hepsine) davul zurna eşlik eder.






 
Bu site Kültür ve Turizm Bakanlığı Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır.
Bu sayfa 7940 kez gösterilmiştir.