TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU YAKIŞIR ALLAR
SANA: Sivas'ın kadın veya
erkek halay çeşididir. Erkeklerce oynanıldığı takdirde Düz Halay'ın Ağırlama
kısmından farksızdır. Kadınlara gelince,
onlar her tempoda bir ayak hareketi yaparak oynarlar. Sırası gelmişken, toplu
oyunlarda kadın ve erkek hareketleri arasındaki bazı farklara işaret
edelim: 1. Sivas
kadınlarının halay çekişinde tef bulundurulması hiçbir zaman ihm'l edilmez.
Onlarda oyunun esası tef çalarak türkü çağırmaktan ibarettir. Santur, kem'ni ve
(bu isimdeki yaylı çalgıların eski ve ithal çeşitleri biliniyor) ud gibi
çalgılar tefe ek olarak bulundurulur. Buna karşılık erkeklerin tef ile halay
çekmeleri adet değildir. 2. Erkekler,
ellerindeki mendili açıkça havada dalgalandırdıkları halde, kadınlar mendili
dürülmüş olarak süs kabilinden parmakları arasında tutarlar. 3. Kadınlar, daima
kollarını omuz hizasını geçmeyecek surette öne uzanık tutup öylece oynadıkları
halde, erkekler her zaman sağa ve sola kol açarlar. Bu kol hareketleri, kadın
göğüslerini maskeleyip kıyafeti gerdirmeye meydan verdirmemesine karşılık,
erkeklerin bilakis göğüs gere gere oynayabilmelerini de sağlar. 4. Kadınlarda "Diz
vurma" adet değildir. Fevkaladeden olarak yapanlara pek az rastlanır.
5. Kadınlar,
yürüyüş figürlerini daima pek kısa adımlarla yaparlar. 6. Erkek
halaylarında gayet ağır ve durgun figürlere daima rastlanıldığı halde, kadın
halaylarında bu durumla karşılaşılmaz. Onların oyununda hep yürük hal ve
hareketler göze çarpıyor. Halay figürlerinde erkek gibi hareket eden kadın veya
kızların oyunlarını başka kadınlar makbul tutmayıp onlarla alay ederler:
Erkeğansa, dalemine gibi... Erkekler de kendi oyunlarında kadınlığa uygun düşen
tavırlarla oynayan tipleri hiç sevmezler. Sonra da her hangi bir zamir iz'fe
etmeksizin onun yakasını bırakmazlar. Gızali (Kız Ali), işte bu şekilde verilmiş
adlardan biridir. Bu görende, her cinsin kendi vekârına (ağırbaşlılığına)
yaraşan tavırlara karşı dikkatli davranılmasını daimî surette sağlayagelmiştir
denilebilir.
|