|
SANAT EĞİTİMİ  Sanatın insanlık tarihi ile yaşıt oluşu, sanat eğitimi için de geçerlidir,
çünkü sanatın olduğu yerde bir anlamda sanat eğitimi de vardır. İlkçağ
düşünürlerinden Sokrates'in sorup buldurma yöntemiyle yaptığı ikili konuşmalar
ya da Mısır'da firavun mezarlarını resimleyen ustaların yardımcılarına
öğrettikleri ve Rönesans sanatında usta-çırak geleneği sanat eğitimi bağlamında
düşünülebilir. Ancak, genel eğitim kapsamında sanat eğitimi, kent kültürü ile
ilgili bir olgudur.
“Sanat eğitimi” kavramı 19. yüzyıl başlarında Avrupa'da ortaya çıkar. 19.
yüzyılın yarısından sonra ise, önce endüstrileşme sürecinde başta giden
ülkelerde olmak üzere geniş kitlelerde etkili olur ve genel eğitim sistemi
içinde önemli bir konuma gelir. Türklerde sanat, İslâm dininin biçimlendirdiği minyatür, tezhip ve hat
sanatları olarak sarayın desteği ile gelişen bir yapı gösterir. Usta-çırak
geleneği ile sürdürülen bu sanatlar el yazması kitaplarda yer alır.
Sanat eğitimin gerekliliği ise, Osmanlı Devleti’nin ordusunu güçlendirmek
amacıyla batıya yönelmesi ile 18. yüzyılın başlarında ortaya çıkar. Bir yüzey
sanatı olan minyatür, nesneleri ve doğayı gerçekçi yansıtamadığı için eğitimde
yer alamaz. Batılılaşma hareketi kapsamında askeri mühendis okullarının
programına resim ve perspektif derslerinin konması (1847), Üçüncü Selim, İkinci
Mahmud, Abdülmecit ve Abdülaziz dönemlerinde sanata önem verilmesi bu yöndeki
ilk adımlar olarak belirtilebilir.  Sanatçı yetiştirmeyi hedefleyen ilk kurum olan Sanayi-i Nefise Mektebi Âlisi
(Güzel Sanatlar Akademisi), 1883'te İstanbul'da açılır. İlk ve orta öğretimde
ise önce Hüsn-i Hat (Güzel Yazı) dersi, sonra Resim, Elişleri ve Müzik dersleri
19. yüzyılın sonlarında programlara girer. Öğretmen yetiştirme alanında da
Meşrutiyetle (1908) birlikte bazı olumlu gelişmeler görülür.
Cumhuriyet döneminde sanat eğitimi, çağdaş insan yetiştirmedeki önemi
bilinerek ele alınır ve Cumhuriyet gerçek anlamda kültürel temeller üzerine
kurulur. Hedeflerine göre farklılık gösteren, sanat eğitimi alanları dört grupta
toplanabilir: 1. Genel eğitim kapsamında sanat eğitimi.
2. Sanat eğitimcisi yetiştiren sanat eğitimi.
3. Sanatçı yetiştirme hedefli sanat eğitimi.
4. Yaygın eğitim kapsamında sanat eğitimi. Genel eğitim kapsamında sanat eğitimi, sanatların yasa ve tekniklerini
kullanarak bireye estetik kişilik kazandırmayı hedefleyen bir eğitim alanıdır.
Sanat eğitimi sürecinde; algılama, bilgilenme, düşünme, tasarlama, yorumlama,
ifade etme ve eleştirme davranışları estetik ilkeler doğrultusunda sanatların
dili kullanılarak edinilir. Bu eğitim alanında birey; resim, müzik, tiyatro,
dans, şiir, öykü, heykel, seramik, fotoğraf, yaratıcı drama, film, video gibi
sınırsız sanat evreninden, kendine en uygun dili seçme şansına sahip olarak
kendini ifade olanağını bulmaktadır. Sanatsal yaratma eyleminin özyapısı incelendiğinde üç temel aşamadan oluştuğu
görülür. Bu aşamalar sanat eğitiminin de temel aşamalarıdır. Eğitim sistemindeki
sanat dersleri de bu düşünce ile ele alınmalıdır. Sanat, hem bilgi birikimi ve
hem de deneyim olarak okullarda öteki konu alanları gibi kendi amaçlarını
gerçekleştirmek için varolmalıdır. Sanat eğitiminin amaçları saptanırken,
sanatın öz değerlerinin, bireyin sanatsal ve kültürel gereksinimlerine olan
katkısı dikkate alınmalıdır. Bu açıdan bakıldığında, sanatın yapısındaki
aşamalar sanat dersleri için de geçerlidir. Bunlar; 1. Bilgilenme aşaması, 2.
Yaratıcı düşünme aşaması, 3. Sanatsal anlatım aşamalarıdır. Sanat eğitimi bu üç aşaması ile bireyi zihinsel, duyusal, duygusal, ruhsal,
sosyal, bedensel tüm özellikleri ile kavramakta; bu aşamaları yaşayan birey,
birçok önemli, olumlu davranışı kazanırken estetik bir kişilik de geliştirmiş
olmaktadır. Sanat eğitimi her yaş ve düzeyde herkes için gereklidir, özel
yetenek gerektirmez. İnsan aklı ve duyguları ile, öznelliği ve nesnelliği ile,
gerçekliği ve imgelemi ile bir bütündür. Bu bütünlüğün korunması ve
geliştirilmesi için eğitim sisteminde bilime dayalı derslerle (Matematik, Fen,
Tarih, Dil vb.), sanat derslerinin (Resim, Müzik, Tiyatro, Dans vb.)
dengelenmesi gerekir.
|