|
EDEBİ SANATLAR EĞİTİMİ Sanat Eğitimcisi Yetiştiren Kurumlarda Edebî Sanatlar Eğitimi 
Cumhuriyet döneminde, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni yetiştiren başlıca üç
kaynak görüyoruz. Bunlar; eğitim enstitüleri, Yüksek Öğretmen Okulu ve edebiyat
fakülteleridir. Bu kurumlarda, temel eğitimin ikinci kademesi ile lise ve dengi
okullarda Türkçe ve edebiyat dersleriyle yükümlü öğretmenler yetiştirilmiştir.
İlköğretimin birinci kademesinde Türkçe dersleri sınıf öğretmenlerinin
sorumluluğunda olmuştur. Sınıf öğretmeni yetiştiren programlar içinde, edebî
sanatlar eğitimindeki başarısından söz edilmesi gereken ilk kurum Köy
Enstitüleri olmalıdır. Enstitülerde, yetkin bir Türkçe öğretimi yapılmış ve
Enstitülerde yetişen öğretmenlerin içinden edebiyat alanında önde gelen pek çok
yazar çıkmıştır.
Türkçe öğretmeni yetiştirilmesinde ise en büyük görev eğitim enstitülerine
düşmüştür. Bu kurumların ilki, 1926-1927 öğretim yılında Konya’da Orta Muallim
Mektebi Türkçe Bölümüdür. 
Bir yıl sonra kurum, pedagoji bölümü eklenerek Ankara’ya taşınır ve 1928’de
ilk mezunlarını verir. 1929-1930 öğretim yılında Gazi Orta Muallim Mektebi ve
Terbiye Enstitüsü Türkçe Bölümü olarak etkinliğini sürdürür. 1940’larda kendini
gösteren ortaokul öğretmeni açığını kapatmak için Balıkesir, İstanbul, İzmir
gibi başka illerde de yeni eğitim enstitüleri açılır ve buralarda Türkçe
bölümleri kurulur. 1977’de üç yıllık eğitim enstitüsü sayısı on sekiz iken,
1978’de bu sayı ona indirilir ve öğrenim süresi dört yıla çıkarılır. 1978-1979
öğretim yılında Yüksek Öğretmen Okulu adını alan kurum, 1982’de üniversitelere
bağlı Eğitim Fakültelerine dönüştürülür.
Eğitim enstitülerinin Türkçe bölümlerine, diğer bölümlerde olduğu gibi,
önceleri ilköğretmen okulu ve lise çıkışlılar yazılı ve sözlü sınavla kabul
edilmiş, daha sonraları merkezi test sınavı sonucuna bağlı kalınmıştır. Bu
kurumların programları; alan dersleri, öğretmenlik meslek bilgisi dersleri ve
kültür dersleri bağlamında düzenlenmiştir. Cumhuriyet döneminde, ortaöğretime, özellikle lise ve dengi okulların Türk
dili ve edebiyatı derslerine öğretmen yetiştiren kurumlardan biri de Yüksek
Öğretmen Okuludur. 1924’te İstanbul’da “Yüksek Muallim Mektebi” adı verilen okul, üniversite
öğrencilerinden bir kısmını sınavla alıyor ve devlet hesabına okutuyordu.
Öğrenciler, alan derslerini Edebiyat Fakültesinde görüyorlar, ayrıca okulda
öğretmenlik formasyonu dersleri alıyorlardı. Okula, önceleri erkek öğrenciler ve
1940’tan başlayarak kız öğrenciler kabul edildi. Ancak, bu köklü kurum, öğretmen
gereksinimini karşılamaya yetmiyordu.  12 Ağustos 1959’da Ankara’da Yüksek Öğretmen Okulu açıldı. Okula ilköğretmen
okullarının başarılı öğrencilerinin alınmasına dayanan bir model oluşturuldu.
Başlıngıçta fen koluna ve 1960’ta edebiyat koluna, aynı yöntemle öğrenci
alınmıştır. Öğrenciler, alan derslerini ilgili fakültelerde ve öğretmenlik
formasyonu derslerini okulda almışlardır. Başarılı olunması üzerine,
İstanbul’daki okul da aynı modele dönüşmüştür. 1964’te İzmir’de de yalnızca fen
kolu olan bir Yüksek Öğretmen Okulu açılmıştır. Edebî sanatlar eğitimine
canlılık kazandıran yüksek öğretmen okulları 1978’de kapatılmıştır.
Günümüzde alana öğretmen yetiştiren başlıca iki yapılanma, eğitim
fakültelerine bağlı olarak eğitim veren Türkçe Öğretmenliği ve Türk Dili ve
Edebiyatı Öğretmenliği programlarıdır. İlköğretimin Türkçe derslerine, birinci
kademede sınıf öğretmenleri, ikinci kademede alan öğretmenleri girmektedir.
Eğitim fakültelerinin Türk dili ve edebiyatı programlarının, ilköğretim Türkçe
dersi programlarına yönelik ve onlarla bağdaşık olmadığının belirlenmesiyle,
1992-1993 öğretim yılı içinde Gazi Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümünde Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı açılmış, ardından Ege Üniversitesinde de
aynı uygulamaya yönelinmiştir. Günümüzde, Türkçe öğretmenliği programlarının
toplamı otuza, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği programlarının toplamı ise on
bire ulaşmıştır.
|