|
Dipten Gelen Parıltı İslâm Çağı Camları (M.S. 11. Yüzyıl)  Bodrum
Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde, özel bir salonda, Marmaris Serçe Limanı Batığında
bulunmuş, halen bilinen en önemli İslâm cam koleksiyonu sergilenmektedir.
1977-1979 yıllarında sürdürülen kazıda ele geçen buluntular geminin M.S. 1025
tarihinde Karadeniz’e ulaşmak amacıyla Suriye’deki bir limandan yola çıktığını,
ancak bilinmeyen bir nedenle Serçe Limanında battığını göstermektedir.
Geminin ticari nitelikteki 3 tonluk yükü, cam külçeler, kırık parçalar ve
çeşitli kaplardan oluşmaktaydı. Bu koleksiyonu oluşturan cam yapıtların
birbirinden farklı yaklaşık ikiyüz tipe ayrıldığı görülmektedir. Buluntular
arasında yer alan Fatımî Halifelerinin adı yazılı kalıp baskı cam senceler
(ağırlıklar) geminin M.S. 11. yüzyılın ilk yarısında yola çıktığını
belgelemiştir. Serçe Batığı camları dört ana gruba ayrılır. Birinci grup sofra eşyalarıdır.
Bunlar büyük servis tabakları, sürahiler, meyvelik ve kâseler ile bardak ve
fincanlardan oluşur. İkinci grup, kavanozlar, şişeler ve damacanalar gibi
çeşitli sıvıları depolamak amacıyla kullanılan kaplardır. Üçüncü guruptaki
kandiller aydınlatma amacıyla yapılmışlardır. Dördüncü grupta bulanan koku
şişeleri, mürekkep hokkaları, hacı şişeleri anı eşyası olarak imal
edilmişlerdir. Çoğu ince çeperli olarak imal edilmiş olan bu cam kaplar, renksiz, açık ve
koyu yeşil, sarı, bordo ya da pembe-bej tonlarda, serbest üfleme ve kalıba
üfleme teknikleriyle yapılmışlardır. Kalıba üfleme teknikli yapıtlar, baklava
desenli, ortası yıldızlı motifli tabaklar, kâse ve kavanozlardır. Serbest üfleme
tekniğiyle yapılmış birçok yapıt arasında kesme bezemeli olanları, lüks ürün
olup özel olarak imal edilmişlerdir. Bu çağda cam yapımında yeni bir yöntem
uygulanmaya başlanmıştır. Bu yöntemde cam yapıt daha sıcakken yüzeyinde kesme
yapılarak bezemeler oluşturulmaktaydı. Sıcak kesme adı verilen bu yöntemle
kabartma çizgili resimler elde edilmekteydi. Bu teknikle bezemeler daha keskin
hatlara kavuşmaktaydı. Burada kullanılmış aslan, balık kılçığı gibi figürlerin
yanı sıra kimi başka desenler doğu etkisini ve İslâm özelliklerini
yansıtmaktadır. Sürahi ve bardaklardaki kesme doğu motifleri ve sütunlu yapı
bezemeleri doğu mimarîsindeki atmosferi -binbir gece masallarını büyülü
atmosferini akla getirmektedir. O çağda pazar isteklerini karşılamak amacıyla üretilen camlar, sofra
eşyaları, kandiller ve hediyelik şişeler Karadeniz kıyılarında, kentlerdeki ya
da nehir kıyılarındaki atölye ve dükkânlarda hurda olarak pazarlanmak amacıyla
taşınıyordu.
|