|
Dipten Gelen Parıltı
Camcılık ve Yapım Teknikleri İle İlgili Sözlük Aletle Şekillendirme: Yapıtın bir alet kullanılarak (kıskaç, maşa ya
da kerpeten) şekillendirilmesidir. Kimi zaman kabın boyun kısmında görülen
izler, yapıtın buradan aletle tutulduğunu göstermektedir.
Aşınma: Dış etkenlerin neden olduğu bozulmalardır. Yüzey pul pul dökülür,
renk değişiklikleri olur. Isı ve nem değişiklikleri ile bazı toprak cinsleri
buna yol açar.
Ateşle Parlatma: Cam kabın ağız kenarı ve dış yüzeylerindeki pürüzler ve
çapakların giderilmesi için yapılan son ısıtma işlemidir.
Balmumu Döküm Tekniği: Önce iç kalıbın üzerinin sıcak balmumu ile
kaplanması, işlenmiş balmumu üzerine dış kalıbın kapatılması, bu oluşumun
ısıtılarak boşaltma deliğinden balmumunun akmasının sağlanması ve boşalan iki
kalıp arasına küçük cam kırıklarının doldurulması işlemidir. Kalıp sonradan
ısıtılır ve içindeki cam kırıklarının sıcakta eriyerek kalıp biçimini alması
sağlanır.
Bezeme: Cam kapların, renkli ve düz lif ile sarılarak ya da serpme,
sıçratma, çark kesme-torna kesme, sıkıştırma, kafesleme, çukurlaştırma, boyama
gibi yöntemlerle süslenmesidir.
Boru Biçimli Taban Halkası: İçe itilmiş bir çeşit tabandır. Taban halkası
boru biçimlidir.
Cam İpliği: Küçük bir hamurdan çekilmiş ince cam lif sarılarak yapılmış
süsleme tekniğidir. İnce olanları yılan teli, kalın olanları yay diye
tanımlanır.
Cameo: Yapıtın cam yüzeyi üzerine değişik renkli cam tabakasının
üflenerek tutturulması ve daha sonra traşlanması ile yapılan kabartma resimdir.
Döküm Tekniği: Sıcak cam hamurunun bir iç veya dış kalıp üzerinde
şekillendirilmesidir. Açık kaplar için kalıba döküm, kapalı kaplar için balmumu
akıtma tekniği uygulanır.
Düzleştirme: Üretim sırasında kabın düz bir yüzey üzerinde yuvarlanarak
dış yüzünün düzeltilmesi işlemidir.
İçe İtilmiş Taban: Bir toprak cam hamurunun üflenerek kabın içine
itilmesiyle oluşan taban halkasıdır.
İç Kalıplama Tekniği: Kum-kalıp, kum-maça tekniği de denir. Çubuğun
ucundaki beze sarılı kum kalıp erimiş cam dolu potaya batırılır ya da sıcak
pudra şeklindeki cam tozu üzerinde yuvarlanır ya da bir aletle kalıp üzerine cam
hamuru sürülür. Erimiş cam topağı sert bir yüzey üzerinde seri olarak
yuvarlanarak cam çeperine istenilen incelik ve biçim verilir. Ana gövde yine
ısıtılarak ağız, kulplar ve kaide eklenir. Bezeme için çeşitli renklerdeki cam
lifleri kabın etrafına sarılır ve sonra taranır. Son aşamada çubuk, cam yapıttan
sökülür ve kabın içindeki kalıbı oluşturan kum ya da kil boşaltılır.
İç Çatlak: Kabın soğuması sırasında oluşan çatlaklardır.
İrrizasyon: Cam yüzeyinin değişik renkler alarak aşınmasıdır. Önce
bulanık parçalar, sonra ilerlemiş safhada pul pul parçalar şeklindeki dökülmeler
olur. Sonuçta kap toz haline gelerek dağılır.
Kalıp – Baskı Yapım Tekniği: Bir dış ve bir iç kalıp kullanılır. Dış kalıp
içinde toz haline getirilmiş cam uzun süre ısıtılır. Cam hamur haline geldikten
sonra, üzeri iç kalıp ile bastırılarak sıkıştırılır. Dış kalıp ile iç kalıp
arasındaki cam, kalıplar sayesinde istenen biçimi alır.
Kalıba Üfleme Tekniği: Uzun bir borunun ucuna alınan hamur şeklindeki cam
topağı daha önce biçim verilmiş kalıbın içine üflenir. Kap böylece istenen formu
alır.
Kalıntılar: Kumdan, kilden, topraktan ya da erimiş cam cürufundan oluşmuş
noktalardır.
Kesme Teknikleri: Kesme çarkı ucunda bulunan Korundum ya da Elmas madenleri
yardımıyla, soğuk yüzey üzerinde kesme yöntemiyle bezeme yapılması işlemidir.
Torna kesme, yüzey kesme ve perdahlama işlemlerinde kullanılıyordu. Masif kesme
yönteminde ise daha büyük cam kütlelerden kesilerek kaba biçim verilmekte ve kap
içinin boşaltılması da matkap kullanılarak yapılmaktaydı.
Matlaşma: Dış etkenler nedeniyle camın geçirgenliğini ve parlaklığını
kaybetmesidir.
Mozaik Cam Tekniği: Çeşitli renklerde bir araya getirilen cam çubuklardan
pulların kesilmesi, bunların bir dış kalıp içine yerleştirilmesi, içine cam
pullar yerleştirilmiş kalıbın alttan ısıtılması sonucu pulların hafifçe eriyerek
birbirleriyle kaynaştırılması işlemidir. Bu tekniğin altın bantlı, millefiori ve
retiçelli (ağlı kap) gibi çeşitleri de vardır.
Noble: Tamamlanmamış bir cam eserin tabanından tutulmasını sağlayan metal
çubuktur. Bu çubukla tutularak kabın ağız kenarları ve kulpları ve bezemesi
yapılır. Kimi zaman bazı kaplarda tabanda noble izi bulunur. Çoğu zaman bu iz
traşlanarak yok edilir.
Oyuk: Cam yapımı sırasında oluşan hava kabarcıklarının cam yüzeyine çıkarak
oluşturdukları bozulmadır.
Üfleme Tekniği: Uzun bir boru ucuna alınan cam hamurunun içine üflenerek
değişik formlarda cam yapıtların imal edilmesidir. Bu tekniğin serbest üfleme ve
kalıba üfleme gibi biçimleri de vardır.
Vurma: Tabanda noble ya da alet kullanımının yol açtığı oyuklardır.
Yakalı Ağız: Ağız kenarının dışa, aşağı ve yukarı katlanmasıyla oluşan ağız
şeklidir.
Yastık Taban: Kap dibine yapıştırılmış bir parça sıcak camın dışa doğru
açılmasıyla oluşan tabandır.
Yay Taban: Kalın bir cam lifin önce yay, sonra halka şekline getirilerek
dibe eklenmesiyle oluşan tabandır.
|