|
Karikatür ve Bilişim Andrei Barbu Virüs Karikatürü  İlk bakışta bilişim ile karikatür arasında bir yapı ya da küçük ama temel bir
bağlantı bulmak zor görünüyor. Demek istediğim, karmaşa kolaylıkla yaratılabilir
ve önemsiz yaklaşımlar geliştirmek de kolaydır. Karikatür de dünyamızın diğer
bölümlerinde olduğu gibi başka bir bilgi kaynağı daha değil midir? Ya da
bilgisayar terimleriyle ifade edilirse, karikatür algoritma gibi bir şeydir,
bilginin bir araya getirilmesinin böylece spesifik bir sonuca ulaşmanın bir
yolu. Ve eğer, her şeyin ötesinde, gerçeklik sürekli bir 1 ve 0 dizisinden
oluşuyorsa, ..... yapmak mümkün olmaz mı, vs.
Bunu zor yoldan yapabileceğimi, yukarıdaki düşüncelerin biraz soyut ve biraz
da sanatsal sözler olduğunu biliyorum ama birbirinden ayrı ya da kazara bir
araya gelen bu iki dünya için, karikatür ve bilgi, için karmaşık, sıkıcı,
değerli ve panoramik bir çalışma yapabilirim. Tüm bunlar şüphesiz birkaç sayfa
yazıyla online karikatürün hikayesinin anlatılması ya da “iyi belgelenmiş” ya da
“doğru ve bilimsel” bir raporla sona erecek. Ben Internet’e diğerlerine benzeyen bir dünya olarak görüyorum. Ve çoğu sabah
hangi dünyaya uyandığımızdan emin olamadığımızdan, diyelim ki bugün Internet iyi
bir başlangıç olsun. Ancak başka bir “cesur yeni dünya” gibi, kısa bir süre için
korkuları, rüyaları, umutları ya da eskisinin karikatürlerini taşıyacaktır. Bu
yüzden yavaş hareket edelim. İnsanların ilave donanım olmaksızın hareket
ettikleri gerçek dünyada karikatür ne anlama gelir? Sanırım bir şekilde ve garip
acı ve zevk anlayışımız nedeniyle, insan doğamız hakkında ilginç ve komik
sorular yönelten görünüşte zararsız bir kağıt parçasıdır. Biz kimiz, bizi
yönetenler kimler, korkularımız nedir ya da en çok neden zevk alırız. Ve madem
ki bunları biliyoruz, hadi bunlara iyice gülelim. Bu yüzden gerçek hayat
pürüzsüz çabaya değer, tanrısal bir yaratıktan çok küçük bir meraklı grubudur.
Şimdi kim internet’le ve kurumlarıyla dalga geçer? Bu dünyanın karikatürcüleri
kimlerdir? Diğer bir deyişle, kim onun zayıflıklarından faydalanır? Elbette
onları ayrıntılarıyla bilenler. Elbette bunlardan birisi VİRÜS’tür. Büyük
harflerle yazdım çünkü çoğumuz için o şeytani bir kod değil, yaşayan bir
varlığın organik yoğunluğa sahip, makinelerimizin içinde gezine ve birşeyleri
çökerten garip karışık bir yaratıktır; en canavarca şeyleri yapabilen bir
tutarlı “O” vardır. Peki basit, masum bir kullanıcı olarak bu dünyada kendinizi
nasıl hissediyorsunuz? Maruz kalmış belki? Tam olarak güvenceye alınmamış bir
sistem çalıştırdığınız için mi? (tabi sistemin ne olduğunu biliyorsanız) size
gülünüyormuş gibi belki? Belirtmek isterim ki siber uçlar için bir bahane yaratmaya çalışmıyorum.
Bunun yasa dışı değilse bile en azından fazlasıyla can sıkıcı bir fenomeni
temsil ettiğinin farkındayım. Sadece, bazen bu alt kültürün “başarıları”, hack
edilmiş siteler ya da aldatmacalar yüzünüzde gülümseme yaratabiliyor.
Michelangelo ya da Y2K sonuçta teknolojiye karşı duyduğumuz patolojik korkunun
ifadesidir, ya da daha iyi bir ifade ile istismar edilmesidir. Biri bunun
farkında gibi görünüyor ve bir kez aldatmaca ortalığa yayıldığında gerisi bize
ve kötü niyetli beyinlerimize kalıyordu. Orwel’ın Marslıların istilası ya da
Dail’nin ekmek paranoyası aynı tip şakalara neden olmuştur. Milyonlarca bit, program, komut satırı, hepsi yazmaktan, iletişim kurmaya ya
da dostlarımızı aldatmaya kadar temel ihtiyaçlarımızı karşılamak üzere
tasarlanmıştır. Gerçek şu ki genel kullanıcı olan çoğumuz return tuşuna
bastığımızda neler olduğu konusunda en ufak bir fikre sahip değiliz. Virüsü bu
dev ve kompakt yüksek düzeyli sistem içinde bize neyle uğraştığımızı gerçekten
bilmediğimizi hatırlatmak için yeterince zamanı olan küçük bir karikatür olarak
düşünün. Kod adı mesela, “I love you” – “seni seviyorum” ve birden bire posta
kutunuzda beliriyor ve hayatınızı sonsuza kadar değiştiriyor. Hikayenin özü şu;
herkes size aşık olabilir ama kimse istasyonunuzu delicesine arzulamaz. Şimdi,
değil mi ki üzerinde çok çalıştığınız yatırımınızı yıktık, bunun arkasında
nelerin durduğunu görelim. Hatırlamalıyız ki, “bilgi otoyolu” olmadan önce
internet; bilgilerin korunması ve güvenceye alınması için tasarlanmış anti
nükleer bir aletti ve şimdi olduğunu düşündüğümüz gibi, serbest ve ele
geçirilebilir topraklar değildi. Böyle olduğunu sadece düşünüyoruz, çünkü
aslında değil. Bu gezindiğimiz toprağın altında güçlü şirketler ve onların ilgi
alanları, banka hesapları ya da ödeyecekleri faturalar var ve hepsinin yanı sıra
bir Webmaster. Diğer bir deyişle, hatalarımızın ve gerçekleşmeyen rüyalarımızın
çoğundan sorumlu bir insan var. Gerçek hayatta olduğu gibi, internet’in bulanık,
tanımlarına, bulut, ağ, vs, rağmen ardında görünmeyen ama güçlü ve farkındalığı
olan bir yapı vardır. Basit kullanıcılar olarak hepimiz ona güveniriz. Gerçek
hayatla benzerlik görüyor musunuz? Çalıştığınız masa ya da hergün karşı karşıya
geldiğiniz bürokrasi ya da hack etmek istediğiniz berbat ve rahatsız edici
patronunuz? Bu da başka bir şüphe teorisi gibi gelebilir ama o zaman size yumuşak yumuşak
“Ulaşım Yasaklanmış” ya da “Sayfa Bulunamıyor” diyen beyaz ekranı gördüğünüzde
yaşanan hayal kırıklığını hiç hissetmemişsiniz demektir. Bir karikatürist olarak
gülmeye değer bir şey gördüğünüzde kağıdı kalemi alır ve onunla ilgili komik bir
şey çizersiniz. Bu hareketinizin herhangi bir şeyi düzeltmesi ya da geliştirmesi
beklenmez, sadece gerçeği önemli bir yönüyle ortaya koyar. Ben hacker’ın yaptığı
işin (hacker etiğinde tanımlanan) pek çok yönden buna benzediğini düşünüyorum.
Lütfen kodlardan ya da kod kırmaktan bahsetmediğime dikkat edin; çünkü bu belki
kaliteli çizim yapmak gibi üzerinde çalışılan bazı beceriler gerektirir;
bahsettiğim, bu beceriye sahip olanın onunla ne yaptığıdır. Örneğin hacklenmiş siteleri düşünün. Kabul etmeliyim ki çoğunun karikatürle
alakası yoktur. Yine de geri kalanı, diyelim ki yüzde onu olsun, bir benzerlik
kurmamıza yeter. Hipotezim basit ve temsil edilme teorisine dayanıyor. “Gerçek
hayatta” görüntü olabildiğince doğru olsa bile, bir nesne ile onun görüntüsü
arasındaki fark kolaylıkla fark ediliyorsa, internette durum tamamen değişiyor.
Nesne değişiyor. Diğer bir deyişle görüntü nesnenin kendisi haline geliyor. Sörf
yaptığımızda eğlenceli, kimi zaman iyi yapılmış bir slayt gösterisine tanık
oluruz. Ekranın arkasında dünya yoktur, sadece gördüklerimiz vardır. Ben burada
beğenmediğim bir görüntüyü bir başkası ile değiştirerek deforme edersem, sadece
görüntüyü değiştirmiş olmam, nesnenin kendisini değiştiririm. Sanırım,
karikatüristin dünyası, tıpkı görüntü içeren diğer plastik sanatlardan bir
sanatçının dünyası gibidir, gerçekliği temsil edebildikleri olarak görürler. Bu
anlamda çizim kalıcı ama kısmi bir değiştirme eylemidir. Genel görüntü aslında
bu değiştirme işleminin sonucudur. Sonuç olarak, bu hareketin amacı tam
değiştirmedir. Herkes kendi “adamının” yürüdüğünü görmek ister. Üstün karikatür orijinalini tamamen değiştirmeyi başarandır. Ve bu iyi olmak
zorunda değildir, sadece herkes tarafından görünmelidir... “Merkezi Salaklık
Örgütünü” düşünün, bunu aşırı komik mi buluyorsunuz ya da ilham verici mi? Değil
aslında. Ama birkaç dakika için gerçekten var oldu... Şimdi içinizden kaçı,
kalem ustası olarak bunu başarabildiniz?
|