 Safranbolu’yu bugün ülkemize ve dünyaya tanıtan, bir bölümü titiz onarımlarla
işlev kazandırılan ve koruma altına alınan konutlarıdır. 18.-20. yüzyıllara ait
yaklaşık 2000 civarındaki geleneksel Safranbolu evi hem mimarî özellikleri, hem
de konumları ile dikkati çekerler. Genellikle duvarlarla çevrilmiş bahçe içinde,
üç katlı ve 6-8 odalı olan haremlik ve selâmlıktan oluşan evlerde, işlevsellik
kadar estetik kaygılar da önem taşımaktadır. Bu olguyu yapıların cephe
düzenlemeleri, ahşap konsollara oturan çıkmaları, uzun saçakları, ahşap kapı
kanatları ve kapı tokmaklarında; iç mekânlarında mimarî ile bezemenin uyumunda
bulmak mümkündür. Evlerin giriş katında yer alan hayatların taş kaplamalı
örnekleri “taşlık” olarak da adlandırılır. Ayrıca, ahırlar, büyük ocaklar ve
ambarlar da bu katta yer alır. Günlük yaşamın büyük bir bölümünün geçtiği orta
katta mutfak ve selâmlığa yemek servisi için kullanılan dönme dolap yer alır.
Evlerin mimarîsi ve bezemesiyle en çok özen gösterilmiş üst katı, sofa
çevresindeki odalardan oluşur. Sedir ve ocakların bulunduğu odalarda özellikle
dolaplar, ocakların iki yanındaki sergenler ve tavanlar ahşap süslemeleri ile
etkileyicidir. 
Büyük konaklarda havuzlu odalar da görülür. Asmazlar Konağı’nda havuz orta
katta, buna karşılık Hacı Hüseyinler Evi’nde bahçe içindeki bağımsız selâmlık
köşkünde yer alır. Kavsalar ve Cebeciler evleri gibi örneklerde, başodalar,
çeşitli manzaralar ve bitkisel bezemeler içeren kalem işleriyle dikkat
çekicidir. Çok sayıdaki ince-uzun dikdörtgen pencereler, dıştan “muşabak”
denilen ahşap kafesleriyle göze çarparlar. Evlerin saçak köşelerinde uğur
getirmesi için geyik boynuzu asılması geleneği oldukça yaygındır.
Safranbolu’nun iki önemli kesimi, Çarşı ile Bağlar semtleridir. Çarşıda,
lonca düzeni içinde üretim yapan esnaf ve zanaatkârın uğraştığı dericilik,
yemenicilik, demircilik, bakırcılık, semercilik, nalbantlık, manifaturacılık,
saraçlık, dokumacılık, mutaflık, keçecilik ve kereste ticareti artık yok olmaya
yüz tutmuştur. Ancak, Çarşı, hâlâ kasabanın ticarî ve kültürel merkezini
oluşturmaktadır. İlçenin yukarı kesiminde, bahçe içindeki evleri ile dikkati
çeken Bağlar ise, Safranbolu’nun yazlık bölgesidir.
|