|
ÖZEL TİYATRO TOPLULUKLARI 
Yirminci yüzyılın ikinci yarısında özel tiyatroların sayısında hızlı bir
artış olmuştur. İstanbul’da, Muammer Karaca Tiyatrosu, Şen Ses Opereti, İstanbul
Tiyatrosu, Tevhit Bilge Tiyatrosu, Saat 6 Tiyatrosu gibi, önceki dönemlerden
beri etkinliklerini popüler eğlence tiyatrosu çizgisinde sürdüren topluluklara,
Orhan Erçin Tiyatrosu, Bulvar Tiyatrosu, Aziz Basmacı-Kenan Büke Tiyatrosu,
Münir Özkul’un çeşitli adlar altında kurduğu topluluklar, Vahi Öz’ün kendi adı
altında kurduğu tiyatro, tulûat geleneğinin günümüzdeki uzantısı olma
iddiasındaki Nejat Uygur Tiyatrosu, Levent Kırca-Oya Başar Tiyatrosu, Tevfik
Gelenbe, Tuncay Özinel gibi güldürü ağırlıklı oyunlar sergileyen topluluklar
katılmıştır.
Ellili yılların ikinci yarısından başlayarak ciddi, ilerici tiyatro yapma,
toplumu bilinçlendirme işlevini benimsemiş olan yeni topluluklar kurulmaya
başlamıştır. Sahnelenen farklı türlerdeki oyunlar dönemin tiyatrosuna çok sesli,
çok renkli bir görünüm kazandırmış, ancak bir patlama biçimindeki bu sayısal
artışın ve çeşitliliğin yerini giderek bir tiyatro enflasyonuna bıraktığı, kimi
tiyatroların gişe endişesi yüzünden niteliklerinden ödün verdiği, kimi politik
eğilimli tiyatroların saldırıya uğradığı, baskı altında tutulduğu, kimi
toplulukların yaşanan ekonomik sıkıntıların etkisiyle seyirci yitirdiği ve
kapanmak zorunda kaldığı görülür. Seksenli yıllarda Kültür Bakanlığının özel
tiyatrolara ayırdığı ödenekle bu kurumlara bir ölçüde destek sağlanmış olmakla
beraber bu yardım parasal sorunların aşılması için yeterli olmamaktadır. Buna
karşın, günümüzde tiyatromuza renk katan, canlılık getiren, tiyatromuzu çağdaş
tiyatro anlayışı doğrultusunda yenileyen gizilgücün birkaç özel tiyatronun
varlığından kaynaklandığını unutmamak gerekir.
 Ellili yıllardan başlayarak ülkemizde tiyatro sanatının gelişimine katkıda
bulunmak, düzeyli tiyatro yapmak amacıyla 1958 yılında kurulan ve sanat
düzeyinden ödün vermeden varlığını sürdüren tiyatroların başında, Yıldız Kenter,
Müşfik Kenter, Şükran Güngör’den oluşan çekirdek kadrosuyla Kent Oyuncuları
gelir. 1969-70 tiyatro mevsiminde Genco Erkal yönetiminde kurulan Dostlar
Tiyatrosu toplumsal sorumluluk bilinci içinde ürün vererek tiyatro yaşamımıza
yeni ufuklar açan bir kuruluş olarak varlığını sürdürmektedir. Amatör Cep
Tiyatrosunun uzantısı olarak 1957 yılında kurulmuş olan Dormen Tiyatrosu, Haldun
Dormen’in bulvar komedilerini, vodvilleri sahnelemekte gösterdiği başarı ile
tiyatromuzda kendine özgü bir yer yapmıştır. Haldun Dormen’in, Egemen
Bostancı’nın Uluslararası Sanat Gösterileri kapsamında yönettiği, Osman
Şengezer’in dekor ve kostümlerini yaptığı müzikaller seksenli ve doksanlı
yılların çarpıcı sahne etkinlikleri olmuştur. 1969’da açılmış olan ve sıcak
güldürü üslubuyla tiyatro sanatını seyirciye sevdiren Nisa Serezli-Tolga Aşkıner
Tiyatrosu iki kurucu sanatçısının ard arda ölümünden sonra 1992 yılında kapandı.
Gönül Ülkü-Gazanfer Özcan Tiyatrosu kırk yıla yakın geçmişi ile ülkemizin en
uzun ömürlü popüler tiyatrosu oldu. Altmışlı yıllardan kurulup yetmişli yıllarda
kapanan fakat tiyatro tarihimizde iz bırakan özel topluluklar arasında Ayfer
Feray-Nisa Serezli Tiyatrosunu, Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosunu, Ulvi
Uraz’ın kurduğu Dost Oyuncuları, Lale Oraloğlu’nun Oraloğlu Tiyatrosunu Avni
Dilligil’in Halk Tiyatrosunu, genç sanatçıların Arena Tiyatrosunu, tiyatromuza
yeni bir tiyatro anlayışı getirmiş olan Devekuşu Kabare Tiyatrosunu hatırlamak
gerekir.
Seksenli ve doksanlı yıllarda İstanbul’un tiyatro yaşamına katılan belli
başlı özel topluluklar arasında, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Hadi Çaman’ın
Yeditepe Oyuncuları, Zafer Diper’in Bizim Tiyatro, Ferhan Şensoy’un
Ortaoyuncular topluluğu, Gencay Gürün’ün Tiyatro İstanbul, Ahmet Levendoğlu’nun
Tiyatro Stüdyosu, Zühal Olcay, Haluk Bilginer’in Oyun Atölyesi, Cüneyt Türel,
Tilbe Saran, Köksal Engür’ün çekirdek kadrosunu oluşturduğu Aksanat Prodüksiyon
Tiyatrosu, Sadri Alışık Sahnesi, Tiyatrokare, Düşün Sahnesi gibi tiyatro
sanatına düzeyli oyunlar sergileyen topluluklar bulunmaktadır. Öncü çalışmalar
yapan topluluklar arasında ise Bilsak Tiyatro Atölyesini, Stüdyo Oyuncularını,
Kumpanya topluluğunu, Tiyatro Oyunevini, Açık Tiyatroyu, Semaver Kumpanya
topluluğunu görüyoruz.
Tiyatro beğenisi Devlet Tiyatrosu sahnelerinde sergilenen oyunlarla
biçimlenmiş olan Ankara seyircisi altmışlı yıllardan başlayarak kurulan özel
tiyatrolarla yeniliklere açılmıştır. Ankara’da açılan ilk özel tiyatro Meydan
Sahnesi oldu. Onu Beşinci Tiyatro izledi. 1963 yılında kurulan Ankara Sanat
Tiyatrosu (AST) ilerici, toplumcu sanat yapma amacıyla yola çıkmış, 1967’de bir
Anadolu turnesinde meydana gelen trafik kazasında kurucusu Asaf Çiğiltepe’nin
yaşamını yitirmesinden sonra Ergin Orbey yönetiminde etkinliklerini sürdürmüş,
daha sonra nöbeti Rutkay Aziz devralmış, onu Altan Erkekli ve Levent Ülgen
yönetimi izlemiştir. 1967’de AST’tan ayrılan Erkan Yücel’in Halk Oyuncuları
topluluğunu kurduğunu, onu Devrimci Ankara Sanat Tiyatrosu (DAST)ın izlediğini
görürüz. Vasıf Öngören’in Ankara Birliği Sahnesi siyasal baskıyla karşılaşmış,
kapanmıştır.
Ankara’nın kısa ömürlü özel tiyatroları arasında, Başkent Tiyatrosu, Maltepe
Küçük Komedi Tiyatrosu, Yenişehir Tiyatrosu, Ankara Drama Tiyatrosu, Çağ
Tiyatrosu, Petek Oyuncuları, Çağdaş Sahne, Öncü Sahne sayılabilir. Bugün
Ankara’da, geleneksel çizgisini korumaya çalışan AST ve baskıyla karşılaşan Ekin
Tiyatrosu parasal güçlüklere karşın varlığını sürdüren topluluklardır.
|