|
OPERA PERDESİNİ AÇIYOR  
2 Nisan 1948 tarihinde Ankara’daki opera binasının açılışında librettosu
Selâhattin Batu’ya ve bestesi Ahmet Adnan Saygun’a ait ve henüz tamamlanmamış
olan “Kerem” operasından bir bölüm temsil edildi. “Kerem” operasının, tıklım
tıklım dolu salonda üst üste üç kez sahnelenmesiyle birlikte Opera binasının
perdeleri bir daha hiç kapanmamacasına açılıyordu. Carolyn M. Graham, The New
York Times’da ilk günlere ilişkin şunları yazıyordu: “Başlangıçta pek çok kimse
Atatürk’ün 1923 yılında başkenti göz kamaştırıcı İstanbul’dan, Anadolu’nun
ortasındaki eski püskü bir şehre taşımasındaki isabeti kabul edememişti. Ama 25
yıl sonra o eski püskü şehir, modern bir başkent olarak meydana çıktı. Ankara
tabii güzellik ve ihtişam yönünden hiçbir zaman İstanbul’la yarışamazsa da
Türkiye’nin kültür merkezi olma yolundaydı. Opera ileriye doğru atılmış bir dev
adımdı.”  
1949’da yürürlüğe giren Devlet Tiyatrolarının kuruluş kanunuyla birlikte
Tatbikat Sahnesi tarihe karıştı. Operanın da bağlandığı Devlet Tiyatrolarının
ilk genel müdürü Muhsin Ertuğrul oldu. 1951’de Genel Müdürlüğe getirilen Cevat
Memduh Altar, repertuar sisteminin yanı sıra yıldız sistemine de önem vererek
dünya sahnelerinin ünlü isimlerini davet edip, operamızın kalitesini artırdı.
Türk operasının kendi yıldızlarına ise artık Ankara sahneleri yetmiyordu.
1950’li yılların başlarından itibaren soprano Leyla Gencer, bariton Orhan Günek,
soprano Ferhan Onat gibi sanatçılar başta İtalya olmak üzere çeşitli ülkelerde
Türkiye’yi başarı ile temsil ettiler. 22 Mart 1953’de Adnan Saygun’un “Kerem” operası, üç perdelik haliyle,
sahnelendi. Aralıklarla beş yıl bestesi süren “Kerem” operasını ilk ulusal opera
olarak sayabiliriz. Yine aynı yıl, Atatürk’ün kurduğu Devlet Konservatuvarının
öğrencileri ona olan borçlarını bir oratoryo yaratarak ödediler. Librettosu
Cahit Külebi’ye, bestesi ise Nevit Kodallı’ya ait olan “Atatürk Oratoryosu”,
Atatürk’ün naaşının Anıtkabir’e nakli nedeniyle, 9 Kasım 1953’de Opera Binasında
seslendirildi. 
1954 yılında Muhsin Ertuğrul tekrar Genel Müdür oldu. 19 Şubat 1957’de Ankara
Devlet Operasında Van Gogh sahnelendi. Bu kez sanatçılarımız yerel konular
yerine ünlü Hollandalı ressam Vincent Van Gogh’un hayatı üzerine özgün bir opera
yarattılar. Müzik Nevit Kodallı’ya, reji ise Aydın Gün’e aitti. 1958 yılında
Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ile Devlet Operası henüz yasal hazırlıklar
tamamlanmadan ayrıldılar. Devlet Operasının ilk genel müdürü Necil Kazım
Akses’le birlikte parlak bir dönem yaşandı. Ülkenin maddî sıkıntılarına rağmen
opera için gerekli ödenekler ayrılıyor, sanatçılar bilgilerini arttırmak için
sık sık yurt dışına gönderiliyordu. Çeşitli ülkelerden ünlü opera sanatçıları
(solist, şef, rejisör, dekoratör) konuk olarak gelip temsillere büyük katkılarda
bulunuyorlardı. Leyla Gencer, Orhan Günek, Ferhan Onat’tan sonra bas Ayhan
Baran, soprano Suna Korad gibi solistler de yurt dışında Türkiye’yi başarı ile
temsil ettiler ve büyük ün kazandılar. Leyla Gencer’in 1954’de Napoli’deki ünlü
San Carlo Tiyatrosunda “Madam Butterfly” ile başlayan uluslararası başarısı 1957
yılında Milano’da La Scala’da kazandığı başarı ile doruğa çıkmıştır. O tarihten
itibaren 1980’de sahneyi bıraktığı güne kadar dünyanın büyük operalarında
başrolde sahneye çıkmış ve “La Regina” olarak alkışlanmıştır. Ayhan Baran, 1961
Uluslararası Enescu Müzik Yarışması’nda ödül, “Harriet Cohen Uluslararası Müzik
Ödülleri”nde ise 1963 yılında “Altın Şan Madalyası”nı kazandı. Aynı yıllarda
Suna Korad da Avrupa’nın en önemli operalarında konuk sanatçı olarak sahneye
çıkıyordu.
 1948’de perdelerini açan operamız 1960’a kadar “Palyaço”, “Carmen”, “Madam
Butterfly”, “Rigoletto”, “Teifland”, “Tosca”, “Yarasa”, “Fidelio”, “Konsolos”,
“Sevda İksiri”, “Kerem”, “La Traviata”, “Cosi Fan Tutte”, “Lucia”, “Atatürk
Oratoryosu”, “Manon”, “Sevil Berberi”, “Il Travatore”,” Tebessümler Diyarı”,
“Hoffman’ın Masallar”, “Paganini”, “Maskeli Balo”, “Don Pasquale”, “Telefon ve
Medyum”, “Cavalleria Rusticana”, “Don Juan”, “Satılmış Nişanlı”, “La Bohem”,
“Fakir Talebe”, “Van Gogh”, “La Somnanbula”, “Boccacio”, “Aida”, “Faust”,
“Akıllı Kız”, “Turandot”, “Saraydan Kız Kaçırma” ve “Salome” operalarını başarı
ile sergilemiştir.
|