|
Uygarlığın Doğduğu Şehir: Şanlıurfa
İlkçağdan Günümüze Urfa'da Sanat ve Edebiyat
Cumhuriyet Dönemi (1923-2000) Hüseyin PEYDA
(Oyuncu-Yapımcı-Yönetmen) 1922 yılında Urfa’da doğmuştur. Asıl adı Hüseyin
Örmen’dir. Bir süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde
okumuştur. Türkoğlu adlı bir dergi çıkardı. Çeşitli işlerde çalıştıktan sonra
sinemada karar kılmıştır. Kendi adına kurduğu üç film şirketinden ilki olan
Örmen Film’i 1950’de (diğerleri Güney Film- 1961 ve Eydost Film-1972) kurduktan
sonra 1950 yılında yönetmenliğini, prodüktörlüğünü, senaristliğini ve başrol
oyunculuğunu kendisinin yaptığı “Söyleyin Anama Ağlamasın” adlı filmle sinemaya
başladı. Yönetmenliğini yaptığı birçok filmde oynadı. 14. Antalya Film Şenliği’nde
Kara Çarşaflı Gelin filmindeki oyunuyla En Başarılı Yardımcı Erkek Oyuncu
ödülünü kazandı. Sinema kariyerinin en parlak yıllarını 1950-1960 yılları arasında yaşayan
Hüseyin Peyda, bu yıllarda çektiği filmlerin önemli bir kısmına mekân olarak
Urfa’yı seçti. Hüseyin Peyda, 40 yıl süren sinema hayatı boyunca Nuri
Sesigüzel’den, Seyfettin Sucu’ya, İbrahim Tatlıses’ten Baki Tamer’e ve Mustafa
Dişli’ye kadar bütün Urfalılarla pek çok filmde beraber çalıştı. 1960 yılından
sonra filmlerde karakter oyuncusu olarak rol almaya başlayan Peyda, Türk
sinemasının vazgeçilmez karakter oyuncularından biri oldu. Hüseyin Peyda’nın
aralarında bulunduğu 1950 kuşağı ise filmlere ulusal motifler katmışlar ve daha
da önemlisi, kameralarını stüdyolardan gerçek mekânlara çıkararak Türk insanına
çevirmişlerdi. Yazık ki, Hüseyin Peyda kendine özgü bir sinema dili
geliştirememiş ve o dönemde sinemaya başlayan Lütfi Akad, Atıf Yılmaz vs.
yönetmenler sürekli kendilerini yenileyerek Türk sinemasının ufuklarını açarken
o daha çok oyuncu ve yapımcı olarak sivrilmiştir. Buna rağmen Hüseyin Peyda,
beyaz perdede çizdiği Anadolu tiplemeleriyle insanımıza ayna tutmuş ve sinemayı
Anadolu insanına yakınlaştırarak çağdaşlarıyla beraber Türk sinema tarihindeki
yerini almıştır. 1990 yılında İstanbul’da ölmüştür. Çevirdiği filmlerden bazıları şunlardır: Söyleyin Anama Ağlamasın (1950), Mezarımı Taştan Oyun (1951), Gelen Ağlar
Giden Ağlar (1956), Mor Sevda (1961),
|