|
Kadınlar tarafından oynanan oyunlar: Ahlat halkoyunlarında kadın oyunları karakteristik özellik olarak erkek oyunları ile birliktelik gösterir. Ancak kadın oyunlarında erkek oyunlarına göre hareketle daha yumuşak, narindir. Erkek oyunlarında hareketler hızlı, sert ve zorluk derecesi yüksektir.
Kadın oyunları davul zurna eşliğinde oynanmakla birlikte genelde “defçi” diye adlandırılan kadın çalgıcıların çaldıkları def eşliğinde oyunlarını oynarlar. Oyuncuların da bölüm bölüm türkülere katıldıkları ve bazı oyunları tamamen türkü eşliğinde oynadıkları görülür.
Kadınlar oyunları serçe parmak, eller yanda taraklı, belden tutuşlarla veya tutuşmadan oynarlar. Tringo oyunu tutuşmadan oynanılan oyunlara örnektir. Sıkı düzende yandaki oyuncunun belinden kavrayarak tutuşlarla oynanılan oyunlara örnek olarak, “Baloğ attım tavaye”, “Dümme”, “Lorke” oyunları gösterilebilir. Bu tutuşma şekli kadın oyunları ile erkek oyunlarını birbirinden ayıran önemli bir unsurdur.
Bolah attım tavaye: En az dört-beş kişi ile sıra halinde eller belden tutularak sıkı düzen içerisinden oynanan türkülü oyunlardandır. Oyun, sağ ayak hafif ileride ve dizden kırık yürüme yönünde yaylanmalarla oynanır.
Baloğ attım tavaye ha ha ninna
Başledi oynemağe ha ha ninna
Ninna ellerin mali ha ha ninna
Küçük beylerin mali ha ha ninna
Ele vır tozi çıhsın ha ha ninna
Düşmanın gözi çıhsın ha ha ninna
Ninna ellerin mali ha ha ninna
Küçük beylerin mali ha ha ninna
Dümme: Yarım daire veya düz sıra halinde eller yandaki oyuncunun belinden kavranarak tutulur ve sağ ayak hafif ileride ve sağ ayak üzerinde dizlerden hafif kırık oynanır. Oyun soldan sağa doğru yürümelerle önce ağır başlar ve giderek hızlanarak oynanır. Türkü eşliğinde oynanan bu oyun Kars ve Ardahan yörelerinde de aynı isimle oynanmaktadır.
Güvengin yolları (küvenk, govent): Düz sıra veya yarım daire biçiminde eller yanda taraklı şekilde veya serçe parmaklarından tutuşularak oynanılır. Dört zamanlı bir oyundur. Ağır adımlarla oynanan bu oyun özellikle düğünlerde damat ve gelinin oynatıldığı (Güvenge çekildiği) oyundur. Bu oyunda anne ocağından ayrılmanın verdiği hüzünle, gelin oyun oynarken genellikle gelinin ve annesinin ağladığı görülür. Bu nedenle oyuna “gelin ağlatma oyunu” da denir.
Güvengin yollarında, güvengin yollarında
Çimeydim göllerinde, çimeydim göllerinde
Hey anam hey,
İlik düme oleydım, ilik düme oleydım
O yarin kollerınde o yarin kollerınde
Hey anam hey,
O yandan, yandan, yandan
Severim seni candan
Hey anam hey,
Üç gün oldi seveli
Ne tez usandin mendan
Hey anam hey
Güvenk yolu bu mudur, güvenk yolu bu mudur,
Desti dolu su mudur,
Desti dolu su mudur,
Hey anam hey,
Gittın ki tez gelesen, gittin ki tez gelesen,
Tez gelışın bu mudur, tez gelışın bu mudur,
Hey anam hey.
Lorke: Genellikle kadınlar arasında oynanmakta olan bu oyun tek düz sıra biçiminde belden tutuşularak sıkı düzen içerisinde oynanır. Oyun en az üç kişi ile türkü eşliğinde oynanan hareketli bir oyundur.
Govenk-türkülü oyunlar: Ahlat'ta yöreye has türküler eşliğinde oyun oynaması geleneği yaygındır. Bu oyunlar çalgısız türkü eşliğinde oynandığı gibi, çalgı eşliğinde de oynanıyor. Oyuna çalgı eşlik ediyorsa oyunun belirli bölümlerinde çalgı susar, oyuncular türküyü söyler, ardından çalgı türkünün bu bölümünü tekrar ederek oyun devam eder. Kız Saçların, Keklik Dağde Ne Gezer, Ahlat'ın Önünde Küçük İskele, Keyede Laçin Oyner, Yeri Yeri Han Bağıne, Kulağsızde Kuyi Var, Sunalar, Bizim Bağın Başını vb, türküler oyun türküleridir.
Ahlat'ta bu tarzda oynanılan türkülü oyunlar yarım ay ve düz sıra biçiminde eller yanda sıkı düzen içinde veya serçe parmaklardan tutuşularak, soldan sağa doğru düz veya sekerek gidişlerle oynanılır.
|